Każdy, kto miał do czynienia z kredytami bankowymi wie, że oprocentowanie kredytu prezentowane w reklamach czy na witrynach banku może różnić się w wielu aspektach z tym jakie możemy znaleźć w umowie kredytowej, już po podpisaniu niezbędnych dokumentów. Nierzadko faktyczne oprocentowanie może być 2 razy wyższe niż to deklarowane. Nie wszyscy wiedzą, że ta druga opcja ma swoją nazwę a jest nią pełny koszt uzyskania pożyczki i jest to jak najbardziej legalne działanie banku, regulowane przez prawo. Porozmawiajmy o tym.
Pełny koszt kredytu – co zawiera?
Całkowity koszt kredytu to opłata, jaką bank pobiera od klienta w związku z udzieleniem kredytu. Pamiętaj, że całkowity koszt pożyczki nie jest taki sam, jak całkowita należna kwota. Definicję całkowitego kosztu kredytu znajdziesz w ustawie o kredycie konsumenckim.
Art. 5, ustęp 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim mówi, że całkowity koszt kredytu to jakiekolwiek koszty, które kredytobiorca jest zobowiązany ponieść w związku z umową o zaciągnięcie kredytu. Są to w szczególności: odsetki, prowizje, marże, opłaty, podatki, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczenie kredytu, zwłaszcza gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach. Do kosztów usług dodatkowych nie wlicza się kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Z kolei, pozaodsetkowe koszty kredytu to wszystkie koszty, które kredytobiorca ponosi w związku z zawarciem umowy o kredyt konsumencki, nie wliczając w to odsetek.
Oznacza to, że do pozaodsetkowych kosztów tej pożyczki zaliczamy:
- opłata przygotowawcza – wszystkie koszty związane z przygotowaniem umowy kredytowej oraz analiza zdolności kredytowej kredytobiorcy;
- prowizje za zaciągnięcie pożyczki lub zaciągnięcie zobowiązań;
- koszt sprzedaży krzyżowej (cross-selling);
- wydatki związane z ubezpieczeniem kredytu.
Dlatego pozaodsetkowe koszty kredytu definiuje się jako wszelkie opłaty, inne niż stopy procentowe, pobierane przez bank lub firmę pozabankową od kredytobiorcy lub kredytobiorcy z tytułu zaciągniętego długu.
Jak prawo reguluje pełny koszt kredytu, w tym pozaodsetkowe koszty kredytu?
Zgodnie z poprzednim zestawem zasad ustalania warunków spłaty kredytu, czyli do 2011 roku, kredytobiorcy mogli spłacać jedynie do 5% wartości swoich zobowiązań w formie pozaodsetkowych kosztów kredytu. Zmieniło się to jednak w 2011 r., a instytucje finansowe mogły ustalać własne stawki co w rezultacie doprowadziło do szeregu nadużyć ze strony banków. Z całą pewnością był to czas, w którym zaciąganie kredytu w banku wiązało się z ryzykiem po stronie kredytobiorcy i całkowitą dowolnością działania ze strony banków.
Wiele banków nadużywało zasady dowolności w określaniu pozaodsetkowych kosztów kredytu, niejednokrotnie naliczając je w wysokości przekraczającej całkowitą wartość zaciąganej kwoty kredytu. Zmieniło się to jednak wraz z wprowadzeniem maksymalnej opłaty w marcu 2016 r.
W ustawie z marca 2016 roku czytamy, iż żadne dodatkowe koszty zaciągnięcia kredytu nie mogą przekraczać jego całkowitej wartości.
Jak teraz prezentują się maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu?
Pozaodsetkowe koszty kredytu – ile mogą wynieść?
W teorii, od marca 2016 roku obowiązuje ta sama ustawa, która nakłada na kredytodawców pewne ograniczenia, jednakże nie jest ona tak restrykcyjna jak zasady, które obowiązywały przed 2011 rokiem. Wciąż, banki posiadają dość dużą władzę nad kredytobiorcami i mogą nakładać stosunkowo duże opłaty dodatkowe za zaciągnięcie kredytu w ich banku.
Jak zostało wcześniej wspomniane poza oprocentowaniem i odsetkami karnymi, kredytodawca może pobierać inne opłaty: prowizje, marże, opłaty przygotowawcze itd.
Od 11 marca 2016 r. banki nie mogą swobodnie kształtować wszystkich dodatkowych kosztów kredytu, gdyż także te koszty są regulowane przepisami prawa.
Maksymalna wysokość wszystkich dodatkowych kosztów, które konsument ponosi w związku z umową o kredyt konsumencki poza odsetkami w całym okresie kredytowania jest obliczana według wzoru:
MWPKK <= (X*25%) + (X*n/D*30%)
gdzie poszczególne znaki oznaczają:
MWPKK – maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,
X – całkowita kwotę kredytu,
n – okres spłaty wyrażony w dniach,
D – liczbę dni w roku.
Zgodnie z tym wzorem maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu uzależniona jest od całkowitej kwoty pożyczki i okresu spłaty. Bez względu na okres kredytowania wszystkie dodatkowe koszty poza odsetkami nie mogą przekroczyć całkowitej kwoty kredytu. Ponadto nie mogą przewyższać sumy 25% całkowitej kwoty kredytu i 30% całkowitej kwoty kredytu za każdy pełny rok kredytowania. Opłaty przekraczające wysokość ustawowych limitów nie należą się kredytodawcy.
Od 1 lipca 2021 roku maksymalne koszty pozaodsetkowe mogą wynieść 25 % pożyczonej kwoty plus 30 % za każdy rok kredytowania, jednak nie więcej niż 100 % kredytu. Przykładowo, pożyczając 5000 PLN na 24 miesięcy, maksymalne koszty pozaodsetkowe mogą wynieść 2750 PLN. Koszty kredytu to także odsetki, których maksymalna wysokość jest powiązana ze stopą referencyjną NBP obliczaną w skali roku. Oznacza to, że jeśli konsument pożycza na rok pewną kwotę pieniędzy to po roku musi zapłacić wartość odsetek nie większą niż wartość pożyczki pomnożona przez stopę referencyjną. To całkiem sprawiedliwa zasada, która ogranicza możliwość nadużyć ze strony instytucji pożyczkowych.
Jakie czynniki powodują wzrost pozaodsetkowych kosztów kredytu?
Jak wiadomo, koszty pozaodsetkowe wiążą się z różnego typu pozycjami w bilansie kosztów przygotowania umowy kredytowej. Możesz wpływać na ich poziom poprzez poprawę swojej oceny zdolności kredytowej. Na zmniejszenie pozaodsetkowych kosztów kredytu wpływ ma Twoja pozytywna historia kredytowa oraz dobra zdolność kredytowa. Są to więc czynniki, które mogą zostać poprawione. Jeżeli oceniasz, że pozaodsetkowe koszty kredytu mogą przerosnąć Twoje zdolności do spłaty całości kredytu możesz zapytać pracownika banku co możesz zrobić, aby poprawić swoją zdolność kredytową. Warto jest też porozmawiać z niezależnym doradcą kredytową, która wskaże Ci drogę do poprawy Twojej sytuacji.
Jak samodzielnie wyliczyć pozaodsetkowe koszty kredytu?
Wystarczy skorzystać z kalkulatora kosztów kredytowych, który pomoże Ci w wyliczeniu wszystkich niezbędnych opłat. Kalkulator kredytowy pomoże Ci obliczyć, ile maksymalnie możesz zapłacić za poszczególne kategorie kosztów kredytowania i jaką kwotę możesz uzyskać.
